Mỗi tác phẩm có những cái nhìn khác nhau nhưng chính
tác phẩm tự nó mới nói lên được giá trị của chính nó
Các sợi thần kinh kết nối và giao tiếp với các khớp thần kinh. Hệ thần kinh (Nervous System): Bộ não có khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh (neuron). Mỗi tế bào thần kinh có thể kết nối với 10.000 tế bào khác, truyền tín hiệu cho nhau, và vì vậy 100 tỷ tế bào có thể tạo ra 1 nghìn tỷ kết nối. Những kết nối này tạo ra cái nghĩ. Myelin bao bọc sợi trục của mỗi sợi thần kinh, giúp dẫn truyền tín hiệu. Càng nhiều myelin bao quanh dây thần kinh, các tín hiệu truyền đi càng nhanh, làm tăng vận tốc lên đến một trăm lần.
Myelination hóa là quá trình cấu tạo chất trắng myelin bao phủ sợi trục của mỗi sợi thần kinh, giúp dẫn truyền tín hiệu hiệu quả hơn. Myelination bắt đầu ở thân não và tiểu não trước khi sinh, nhưng chỉ hoàn thiện ở vỏ não trước sau khi trưởng thành. Sữa mẹ góp phần nhanh chóng vào quá trình myelin, vốn chưa hoàn thiện ở nhiều bộ phận của não sau khi sinh, nhưng lại phát triển nhanh chóng trong năm đầu tiên của thời thơ ấu và là nguyên nhân chính khiến kích thước não tăng lên.
Myelin, liên quan đến sự phát triển tài năng, có nhiều hơn ở phần não bên phải.
Tài năng thông qua mô hình lấy cảm hứng từ Darwin về môi trường và gen(có được từ bản chất của cha mẹ), còn gọi là thiên nhiên và nuôi dưỡng. Chúng ta đã lớn lên với niềm tin rằng gen truyền đạt những món quà độc đáo, và môi trường mang đến những cơ hội cũng độc đáo để hiện ra những món quà đó. Ở trẻ em, myelin đến theo một loạt các đợt, một trong số đó được xác định bởi gen, một số phụ thuộc vào hoạt động não bộ. Các làn sóng kéo dài đến tuổi ba mươi, tạo ra những giai đoạn quan trọng trong đó não bộ cực kỳ dễ tiếp thu để có các kỹ năng mới. Như vậy, sau tuổi ba mươi khả năng tiếp thu sẽ ít hơn.
Hoạt động não bộ, bất cứ khi nào, sẽ gửi tín hiệu qua các chuỗi sợi thần kinh, đến các cơ: Đầu vào là tất cả những thứ xảy ra trước khi nhà vận động viên thực hiện hành động: nhìn trái bóng, cảm nhận vị trí của vợt trong tay, quyết định vung vợt. Đầu ra tự thực hiện: tín hiệu di chuyển các cơ trong thân thể, vào thời điểm thích hợp để thực hiện một bước, xoay hông, vai, cánh tay.
Dự án đầu tiên của Courier New Ericsson: trí nhớ ngắn hạn là một tố chất bẩm sinh, cố định. Trí nhớ ngắn hạn có khả năng lưu trữ thông tin trong đầu như ghi nhớ số điện thoại, đường đi quen thuộc… Mỗi kỹ năng đã từng là một dạng trí nhớ. Khi một nữ vận động viên trượt tuyết vô địch bay xuống đồi, cô ta đang sử dụng cấu trúc của trí nhớ, cho các cơ của mình biết phải làm gì và khi nào. Khi một nghệ sĩ cello bậc thầy chơi, kỹ năng anh ta cũng đang sử dụng các cấu trúc của trí nhớ.
Courier New Ericsson cho rằng thiên tài nằm ở khả năng thực hành sâu bên trong nỗi ám ảnh bẩm sinh (đam mê). Ông nói, “Không có loại tế bào nào mà các thiên tài có và chúng ta không có.” Nhưng không phải ai cũng có đam mê– vì vậy hiếm có người thực hành chuyên sâu và trở thành thiên tài. Đẳng cấp chuyên môn trên thế giới trong mọi lĩnh vực (vĩ cầm, toán học, cờ vua, v.v.) đòi hỏi khoảng một thập kỷ thực hành cam kết. Ví dụ, ở các cô gái chơi quần vợt đạt đỉnh cao về thể chất ở tuổi mười bảy, vì vậy họ phải bắt đầu lúc bảy tuổi; con trai thì muộn hơn, chín tuổi là được. Mozart, vào sinh nhật thứ sáu của mình, đã học 3.500 giờ âm nhạc với người hướng dẫn – cha của mình, một thực tế là đặt trí nhớ âm nhạc của mình vào lĩnh vực kỹ năng ấn tượng nhưng có thể đạt được. [“The Talent Code, 2009, Chương 2]. Như vậy phải có sự tập luyện từ lúc tuổi còn rất trẻ mới có kết quả thành tựu sau đó.
Kiến thức + Tưởng tượng = Sáng tạo
Chức năng của não: Não phải: sáng tạo, tưởng tượng, tư duy toàn diện, trực giác, nghệ thuật, cảm xúc. Não trái: lý luận, phân tích, toán học, ngôn ngữ, khoa học, viết lách, giao tiếp.
Não bộ chia ra làm hai bán cầu não, phải và trái. Bán cầu não phải kiểm soát phần bên trái cơ thể, bán cầu não trái kiểm soát phần bên phải cơ thể. Cả hai bán cầu được kết nối bằng Corpus callosum (cấu trúc kết nối hai bán cầu não). Corpus collosum của phái nữ có xu hướng lớn hơn phái nam, trung bình cũng khoảng 10%, cho phép phụ nữ có thể dễ dàng truyền dữ liệu giữa bên phải và trái của não. Nam giới, đa số vì có Corpus collosum nhỏ, nên chủ yếu chỉ dựa vào bán cầu não trái, trong sinh hoạt và quyết định. Nhìn lại xuyên suốt từ thời cổ đại đến hiện đại, những tài năng xuất chúng của nhân loại thường là những người (dù là phái Nam) có khả năng kết hợp giữa hai bán cầu não, não trái (ý tưởng), não phải (nhịp điệu với cảm xúc), như Homer (cổ đại), Leonardo da Vinci, Shakerspear (Phục hưng), Johann Wolfgang von Goethe, William Worsworth (Lãng mạn), W. B Yeats, W. H. Auden và Robert Frost (thế kỷ 20).
Nhà báo kiêm nghiên cứu, Daniel Coyle, đã nghiên cứu và viết cuốn sách The Talent Code (Mật Mã Tài Năng), [Bantam, 2009], cho rằng những chất liệu tạo nên “tài năng” đã có sẵn trong cơ thể con người. Những chất liệu này là một chất cực nhỏ gọi là myelin, nằm trong các tế bào thần kinh, giúp dẫn truyền tín hiệu hiệu quả, thuộc về chất gen từ cha mẹ. Myelin, liên quan đến sự phát triển tài năng. Có nghĩa là Myelin dễ dàng chuyển tải những yếu tố từ não phải, kết hợp với não trái, qua dây thần kinh.
George Bartzokis, giáo sư thần kinh học tại UCLA, cho biết: “Myelin, chìa khóa để nói, đọc và phát triển các kỹ năng của con người, nằm trong các tế bào thần kinh. Các tế bào thần kinh và khớp thần kinh thực sự có thể giải thích hầu hết mọi hiện tượng: trí nhớ, cảm xúc, kiểm soát cơ, nhận thức cảm tính, v.v.”
Theo Dan Eden, trẻ em (không phân biệt trai hay gái) đến lúc 7 tuổi chỉ còn 10%thiên về não phải, khi trưởng thành đa số thiên về não trái. Theo Leonard Sommer, hơn 160 ngàn người Mỹ tham gia cuộc kiểm tra não bộ, kết qua cho thấy: 37% thiên về não trái, 29% thiên về não phải, 34% ảnh hưởng cả 2 bán cầu não khi quyết định việc gì.
Với thể thơ hay thơ vần điệu, người làm thơ cũng giống như nhạc sĩ, phải thực tập cả 10 năm, từ lúc tuổi còn rất trẻ. Nếu bắt đầu từ lúc 14, 15 tuổi, với lòng đam mê, phải qua tuổi 20 mới có được tác phẩm có giá trị. Nhưng tài năng tùy thuộc vào chất gen của cha mẹ và môi trường nên mỗi người một khác. Một người thiên về não phải với nhiều cảm xúc, thường có cuộc đời cô độc, sống với giấc mơ quá khứ, hoài vọng một thời thanh xuân. Có người thiên về não phải ít hơn, dù có làm thơ vần điệu, cũng vướng vào ngôn ngữ (thuộc não trái), cái lý nhiều hơn cái tình, có thể nói, đó không phải là dòng thơ vần điệu thật sự. Mỗi thể thơ, dù vần điệu hay tự do, đều có một đặc tính riêng, thể hiện tài năng của mỗi người làm thơ. Trong khi sáng tạo là sự đổi mới, từ thể luật này sang thể luật khác, nếu có đủ kiến thức về thơ.
Trong khi thơ tự do thuộc dòng thơ trí tuệ. Annie Finch, nhà thơ, nhà phê bình, học giả, dịch giả, nhà giáo dục, và là người viết lời kịch – trong sáng tác, pha trộn giữa phong cách thơ tự do và thể luật, bà nói: “Đã có những nghiên cứu khoa học cho rằng khi đọc hoặc làm thơ tự do, họ đang sử dụng não trái, phần não sử dụng cho văn xuôi. Khi làm thơ với thể luật, họ đang sử dụng não phải, đó là nơi có âm nhạc, hình ảnh, không gian, và vô thức.”
*
Vậy thế nào là mệnh số tài năng? Đối với con người bình thường, hạnh phúc có được từ gia đình, còn đời sống bên ngoài cũng chỉ kiếm việc làm để có được cuộc sống sung túc. Nhưng đối với một số người vì danh vọng phải bỏ cả đời để tranh dành quyền lực, gây ra chiến tranh. Ở đây, chúng ta có thể thấy họ là những người nghiêng về phía não trái. Còn đa số những nhân vật nổi tiếng thế giới, và cũng rất hiếm hoi, họ đều kết hợp được giữa cả hai não phải và não trái, hoặc phục vụ cho nhân loại hay cho nền văn hóa của mỗi đất nước riêng của họ. Như chúng ta biết: kiến thức + tưởng tượng = sáng tạo. Kiến thức không phải thuộc về bằng cấp, mà là loại tri thức đã phải trả giá bằng cả cuộc đời mình qua cái biết. Theo triết gia Socrates, “knowlege and virtue were the same thing”, có nghĩa là “kiến thức và đức hạnh (đạo đức vẹn toàn) đều giống nhau”. Như vậy, những nhân vật nổi tiếng (đặc biệt là nhà thơ), ngoài tài năng, thật sự, họ còn phải có hiểu biết và đạo đức (đạo đức cũng được tiếp nhận từ cha mẹ). Nhưng tại sao họ lại rơi vào khổ đau? Điều này cũng dễ hiểu, họ sống vì tình người, chứ không phải vì lợi ích hay cho một cá nhân nào, đó là điều vợ chồng họ phải chia tay. Cũng như triết gia Socrates, có một người vợ dữ, và ông nói, nhờ vậy, ông đã trở thành triết gia. Như tôi từng đưa ra những nhà thơ nổi tiếng nước Mỹ, phải ly hôn. Chẳng hạn như nhà thơ Louise Glück, được giải Nobel năm 2020, đã ly dị 2 lần, rồi cuối cùng, sống trong cô độc. Cuộc đời ngẫm lại, nếu không có khổ đau thì làm sao có được một thế giới nghệ thuật, và sự nghiệp để đời?
Chúng ta cần nhắc lại, mỗi con người đều có một số phận đã định sẵn không ai có thể thay đổi được. Được cái này, mất cái kia. Như nhà văn Pháp, Alexandre Dumas (1802–1870), đã nói, “Chỉ một người đã cảm thấy tuyệt vọng tột cùng mới có khả năng cảm thấy hạnh phúc tột cùng.” Đau khổ thực ra không phải là đau khổ, bởi vì phải trải qua đau khổ, tâm hồn mới có thể bay bổng và bước vào một thế giới hạnh phúc khác
